Bài: Phó Thường Dân/Trống Đồng Life
Một vụ ám sát chết người đã gây chấn động chính trường nước Mỹ từ thượng tầng lãnh đạo đến hạ tầng công chúng suốt từ mấy ngày qua! Nạn nhân là một nhà hoạt động chính trị thuộc Đảng Cộng Hòa còn rất trẻ tuổi, kiên trì ủng hộ lập trường bảo thủ (conservative) một cách gay gắt – có thể gọi là cực hữu, Charlie Kirk.
Charlie Kirk có tên đầy đủ là Charles James Kirk, sinh ngày 14 tháng 10 năm 1993. Kirk vừa là nhà phê bình chính trị; vừa là tác giả nhiều cuốn sách nhằm vận động và phổ biến khuynh hướng chính trị của mình; vừa có chương trình truyền thông xã hội hàng ngày, Charlie Kirk Show, với hàng triệu người theo dõi; vừa tổ chức hàng loạt các cuộc diễn thuyết theo mùa tại các khuôn viên đại học nhằm vận động giới trẻ Đổi Hướng Nước Mỹ theo Tổ chức Turning Point USA của mình.
Được sinh ra trong gia đình có mẹ là chuyên viên chữa trị tâm thần (mental health counselor), cha là nhà kiến trúc (architect); từ trẻ Kirk đã hiếu học và năng động. Là thành viên của phong trào Hướng Đạo, Kirk đạt đến đẳng cấp cao nhất mà ít người đạt được trong tổ chức nầy là “Eagle Scout”. Năm 2010 khi còn học lớp 11 trung học, Kirk đã tình nguyện vận động bầu cử cho một TNS đảng Cộng Hòa Illinois thành công vào Quốc Hội Mỹ. Năm 18 tuổi Kirk đã sáng lập một tổ chức có tên Turning Point USA (tạm dịch là Nước Mỹ Đổi Hướng). Năm sau đó, tiến thêm một bước nữa, Kirk lập Turning Point Action (Hành Động để Đổi Hướng) và là giám đốc điều hành (CEO) của tổ chức nầy.
Những năm tiếp theo, tiếng nói của Kirk trở thành một trong những tiếng nói có ảnh hưởng nhất trong phong trào MAGA và khuynh hướng cực hữu của đảng Cộng Hòa Mỹ với những chủ trương phổ biến những lập luận chủ quan không cần chứng minh – trên mọi lãnh vực từ chính trị đến khoa học, xã hội – như: cho cuộc bầu cử 2020 là gian lận dù không có bằng cớ; ủng hộ vụ 6 Tháng Giêng, không tin vào sự thay đổi khí hậu và hiện tượng trái đất nóng dần lên; bài bác vaccins và masks; Kirk đã từng nói: “Những chính sách di dân của đảng Dân Chủ là nhắm vào sự làm sút giảm dần số dân da trắng ở Mỹ, và, “Đảng Dân Chủ ở Mỹ thù ghét xứ nầy. Họ muốn thấy nó sụp đổ. Họ chỉ thích khi nước nầy trở thành là thiểu số da trắng mà thôi.” (“He said that Democratic immigration policies were aimed at diminishing and decreasing white demographics in America,”[67][151] and, “The American Democrat party hates this country. They wanna see it collapse. They love it when America becomes less white.”[149]/Wiki.)
Tóm lại, Kirk là một người tuổi trẻ có tài, đầy năng lực; thường đi diễn thuyết, tranh luận tại các khuôn viên đại học, vận động lan truyền ảnh hưởng trong giới trẻ Mỹ với lập trường chính trị bảo thủ hữu khuynh, trong đó bao gồm lập trường chống đồng tính, chuyển giống, phá thai, di dân; ủng hộ quyền sở hữu súng, vv… và là một trong những đồng minh đáng tin cậy bậc nhất của TT Mỹ Donald Trump hiện nay.
Con số người theo dõi và ái mộ (followers/fans) của Kirk trên các diễn đàn mạng lên đến hàng nhiều triệu người, nên đây là một tiếng nói có ảnh hưởng đáng kể trên chính trường Mỹ.
Vừa qua, tại một diễn đàn Turning Point Action mở ra ở Utah Valley University (UVU) – điểm dừng đầu tiên trong mùa của tour diễn thuyết có tên “American Comeback” bởi nhà hoạt động chính trị trẻ tuổi nầy – thì một sát thủ (núp trên mái một building gần đó thuộc khu campus) đã nổ súng gây thiệt mạng cho Kirk ngay trong lúc cuộc nói chuyện và tranh luận đang diễn ra.
Được biết, trước khi cuộc diễn thuyết của Kirk diễn ra, trong cộng đồng sinh viên đã có một thỉnh nguyện thư đưa lên chính quyền nhà trường đề nghị bãi bỏ cuộc diễn thuyết nhưng trường đại học UVU đã quyết định vẫn cho phép tổ chức sự kiện nầy theo chính sách công nhận “quyền tự do phát biểu và tranh luận công khai” (free speech and open discussion policies) của nhà trường từ trước đến nay.
Hai ngày sau, sát thủ đã bị bắt. Dĩ nhiên, ai cũng muốn biết sát thủ đó là ai?
Kết quả điều tra và đích thân vị Thống đốc Utah là ông Spencer Cox họp báo xác nhận thì đó là một thanh niên 22 tuổi có tên là Tyler Robinson.
Gia đình, hàng xóm và bạn bè đều cho Robinson vốn là người thích yên lặng, chỉ nói khi nào cần thiết. Tyler Robinson lớn lên trong một gia đình sống gắn bó nhau ở vùng ngoại ô Utah và là một học sinh giỏi, luôn được điểm cao trong các bài thi, đạt GPA 4.0. và ACT là 34, cao gần như tối đa. Sau khi tốt nghiệp High School năm 2021, Robinson nhận được học bổng 4 năm của đại học tiểu bang Utah (Utah State University) theo infos từ bà mẹ và lá thư đưa lên mạng xã hội. Nhưng Robinson chỉ học ở đó có 6 tháng rồi nghỉ và không bao giờ trở lại.
Đáng chú ý là gia đình nầy cả cha mẹ đều ghi danh với đảng Cộng Hòa, riêng cậu con trai tứ khi trưởng thành không để ý gì đến chính trị. Nhưng theo gia đình thì từ vài năm nay Robinson đã có sự thay đổi, để ý đến chính trị nhiều hơn, tuy không ghi danh vào đảng nào và cũng không đi bầu trong những cuộc bầu cử gần đây.
Đặc biệt trong bữa ăn tối cùng gia đình trước cái ngày 10 tháng 9 oan nghiệt nói trên – thì Robinson có đề cập đến chuyện Charlie Kirk sẽ đến để diễn thuyết vận động ở UVU và cũng nói với người trong gia đình rằng anh hoàn toàn không đồng ý với quan điểm chính trị của Kirk.
Cuộc điều tra của chính quyền đang tìm hiểu xem chuyện gì đã xảy ra từ đó cho đến lúc Robinson leo lên mái nhà bắn gây tử vong cho Kirk.
Theo cơ quan điều tra thì người cha của hung thủ sau khi nhận thấy những báo cáo từ FBI công bố về thủ phạm có những chi tiết giống như con trai mình, bèn liên lạc để hỏi trực tiếp với con. Khi được Robinson thú nhận, người cha đã dùng mọi cách thuyết phục để con trai chấp thuận trình diện nhà chức trách.
Thủ phạm hiện đang bị giam tại nhà tù Utah. Thống đốc Utah là ông Spencer Cox cũng cho biết nhân viên điều tra đã thẩm vấn hết tất cả mọi người, mọi phía để tìm động cơ của vụ nầy. Theo ông thì tuy Robinson vẫn không chịu khai gì cả, nhưng nhân viên điều tra đã nhận được sự hợp tác của người ở chung phòng/roomate – cũng là partner của thủ phạm. Nguồn tin nầy cũng cho biết đây là một nam nhân đã chuyển tính thành nữ giới. Và, theo phòng công tố địa phương thì Tyler Robinson sẽ ra hầu tòa lần đầu tiên vào chiều Thứ Ba sắp tới với cáo trạng ghi một loạt tội, trong đó có tội cố sát Charlie Kirk.
Trong khi đó thì góa phụ của Kirk là Erika, nguyên là Hoa Hậu Arizona 2012 – hôm Thứ Bảy vừa qua, 14 tháng 9 đã đọc một bài diễn văn đầy nước mắt trong đó bày tỏ sự cám ơn mọi người và cam kết rằng tiếng nói của chồng mình sẽ còn lưu lại mãi. Được biết một lễ tưởng niệm Kirk sẽ được tổ chức ngày 21 tháng 9 tới đây tại vận động trường State Farm Stadium với 60.000 chỗ ngồi ở Arizona – tiểu bang nơi Kirk đã sống với vợ và 2 con ở đó.
***Phản ứng từ mọi lập trường và tầng lớp xã hội Mỹ
Nhiều chính trị gia nổi tiếng từ cả 2 đảng, kể cả những cựu TT còn sống như Bill Clinton, George W. Bush, Barack Obama, và Joe Biden đều đã phát biểu lên án hành động bạo lực chính trị nầy, ngay cả các lãnh tụ thế giới cũng mạnh mẽ chỉ trích.
Riêng TT Trump thì đã bày tỏ sự mến phục và cảm tình đặc biệt với Kirk ngay trong những giây phút đầu tiên. TT Trump đã kêu gọi cầu nguyện cho ông nầy trên mạng Truth Social ngay sau vụ nổ súng và trước khi Kirk bị công bố đã chết.
TT Trump cũng đã công bố lệnh treo cờ rủ khắp nước Mỹ để vinh danh nạn nhân cho tới 6 giờ chiều Sept. 14. Và một ngày sau cái chết của Kirk, tức hôm 11 tháng 9 TT Trump cũng thông báo sẽ truy tặng Huy Chương có tên Presidential Medal of Freedom.[234]là loại huy chương cao quý nhất của nước Mỹ trao cho những ai đóng góp công sức cho phúc lợi nước Mỹ do TT Mỹ đề nghị.
Cùng với sự ca ngợi nhân vật hoạt động chính trị với lập trường từng bị đánh giá là cực hữu nầy của ông Tổng Thống, một số nhà chính trị đã nối kết vụ nầy với rất nhiều vụ tranh luận chính trị có tầm cỡ rộng lớn hơn. Một số chính khách Cộng Hòa tố phe Tự Do (Liberals) đã “dùng thuật hùng biện để kích động bạo lực,” trong khi một số người Dân Chủ dùng vụ nầy để mở rộng sự bàn thảo về luật an toàn trong vấn đề sử dụng súng đạn. Còn những người cực hữu khác thì kêu gọi bạo động và trả thù sau vụ nầy; đưa hình ảnh và chi tiết về những người mà họ cho là đã ăn mừng hoặc cho rằng giết Kirk là đúng- để nhằm tố cáo, buộc tội họ! Có những người vì bày tỏ ý kiến của mình đối với vụ nầy trên các mạng xã hội mà đã bị cho nghĩ việc hoặc đình chỉ công tác trong một số cơ quan chính quyền!!!
***Thay lời kết: Thấy được gì và rút ra được gì qua lời cảnh giác của 1 chính trị gia nổi bật hiện nay
Tất cả những phản ứng đó cho thấy đây là vụ bạo động chính trị mới nhất đã khiến cho dân Mỹ cả mọi phía đều vừa đau buồn vừa tức giận và phê bình, kết tội lẫn nhau – gây cho vết thương chia rẻ đã vốn có trong quốc gia nầy càng nặng nề thêm trong những ngày sắp tới.
Tất nhiên, trong toàn bộ công chúng cũng còn có những thành phần trung dung, ôn hòa, trầm tĩnh cân nhắc để có thể đi đến một sự thỏa hiệp tương đối nào đó, bớt đau lòng hơn cho người dân nói chung và những vị cha già/founders đã từng sáng lập nên quốc gia có tên là Hiệp Chủng Quốc nầy, nói riêng. Hy vọng con số thuộc những thành phần ấy sẽ ngày càng tăng thêm để có thể thành đa số sau những vụ xung đột bi thương như thế nầy!
Một chi tiết đáng ghi nhận trong vụ nầy là trong khi hai phía đối nghịch nhau của nước Mỹ đều có thái độ chỉ tay vào mặt nhau để buộc tội và khích động thêm cho sự chống đối, đào sâu thêm hố chia rẻ – thì một nhân vật lãnh đạo ngay tại địa phương là Thống Đốc tiểu bang Utah – ông Spencer Cox – lại là một chính khách có sự cân nhắc thận trọng chín chắn, thật đáng mừng.
Thống Đốc Spencer Cox – một chính khách Cộng Hòa đã từng nhiều năm qua luôn kêu gọi đoàn kết, bỏ qua những khác biệt, tức giận vì chính kiến – để cùng nhau xây dựng đất nước. Riêng trong vụ nầy, ông đã dùng hầu hết thì giờ trong hai cuộc họp báo để tìm cách làm lắng dịu tình hình; lên án những hành động chỉ tay vào mặt nhau để buộc tội nhau!
Theo ông, làm như vậy chỉ là “đổ thêm xăng dầu vào đám cháy!”. Nếu cứ lấy bạo lực để trả đũa nhau, lấy thù hận để trao đổi nhau thì chỉ làm tệ hại thêm lên! Thay vào đó phải tìm một lối thoát ra khỏi sự mâu thuẫn và ngồi lại thỏa hiệp một cách hòa hoãn với nhau – nếu không, tình hình sẽ trở nên tệ hại thêm nhiều nữa. “At some point, we have to find an off-ramp, or it’s going to get much, much worse.” (Spencer Cox).
Sau cái chết của Kirk, Thống Đốc Spencer Cox lại càng nổi bật hơn vì ngoài nỗ lực kêu gọi đoàn kết, giải tỏa bớt căng thẳng chính trị – ông còn liên tục phê bình các mạng truyền thông xã hội. Trước đây ông Thống Đốc nầy đã từng gọi mạng xã hội là một căn bệnh “ung thư”. Ông nói: ““Social media is a cancer, and I would urge people to log off, turn off, and touch grass.”
Tạm dịch: “Truyền thông xã hội là một căn bệnh ung thư, và tôi khẩn nài mọi người hãy dẹp hết, tắt máy để ra ngoài va chạm, làm việc với đời sống thực tế.”và ông cũng nói với báo chí rằng nước Mỹ cần phải “cấm đem phones vào lớp học” và tốt hơn nữa là phải buộc các chủ nhân ông của các diễn đàn xã hội ấy phải chịu trách nhiệm về những hậu quả nếu có.
Những quan điểm và lập trường như trên khiến đã có một Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ là ông Brian Schatz thuộc Hawaii đã nhắn gửi Cox qua diễn đàn X như sau: “Tôi biết ông là người phía Cộng Hòa nhưng tôi cam chắc là ông sẽ thắng mọi lá phiếu với lập trường trên trong cuộc bầu cử 2028.”
Trong vụ bạo lực bắn chết Kirk mà chúng ta đang đề cập đến ở đây, ông Cox cũng gọi vụ bạo lực nầy chẳng khác nào là “một cuộc tấn công trực tiếp lên nước Mỹ” và nói rằng người Mỹ cần phải “nhìn vào tấm gương đó để mà quyết định: Chúng ta có sẽ cố gắng làm cho tình trạng tốt đẹp hơn, hay là chúng ta sẽ làm cho nó tệ hại hơn?”
*** Chú thích ảnh Top: Người dân đem hoa đến viếng nơi tưởng niệm tạm thời Charlie Kirk tại Đại Học UVU ở Orem, Utah hôm 11 tháng 9, 2025. (Photo credited: Cheney Orr/Reuters).
Phó Thường Dân/Trống Đồng Life
www.trongdonglife.com
