Thành phố Stockton thuộc bắc California đã bắt đầu một chương trình trong mục đích cứu tế xã hội có tên gọi tắt là SEED (tức Stockton Economic Empowerment Demonstration) – được lập ra để cấp cho 125 cư dân được chọn của thành phố nầy mỗi tháng $500 trong giai đoạn 18 tháng. Một trong những cư dân được chọn bởi chương trình nầy là anh Vargas 36 tuổi, là giám thị part-time của công ty UPS. Anh Vargas đã sống chật vật qua ngày bằng những tấm checks không đủ trả cho những chi phí tối thiểu. Nên để kiếm thêm tiền, anh phải kiếm việc làm thêm như sửa xe, hoặc giúp đỡ bất cứ ai cần lao động trong khu hàng xóm láng giềng quanh nhà. Đột nhiên sự giúp đỡ của chương trình nầy làm cuộc sống anh thay đổi. Lúc đầu, khi biết mình được chọn nhận phúc lợi hàng tháng nầy, anh tưởng đó chỉ là câu chuyện đùa thôi, nhưng sau đó thì anh thấy rằng số tiền có thêm nầy đã tạo những thay đổi thực sự trong đời anh.
Có thêm tiền giúp anh có thì giờ nghĩ xa về tương lai để làm sao kiếm được một công việc full-time ổn định và có ý nghĩa hơn. Anh còn có thêm nhiều thời gian cho gia đình. “Quan trọng nhất là thì giờ dành cho các con trẻ khi chúng còn nhỏ dại,” Vargas nói. “Tôi đã có cơ hội để làm được điều đó.”
Thị trưởng Stockton là Michael Tubbs – là một nhân vật rất đặc biệt. Chẳng những là người da đen đầu tiên được bầu thị trưởng trong lịch sử thành phố nầy, anh còn là người thị trưởng trẻ tuổi nhất trong lịch sử thành phố Stockton. Khi mới 25 tuổi anh đã thắng cử thị trưởng vào năm 2017. Thị trưởng Tubbs cho rằng đã biết về khái niệm “thu nhập căn bản cho mọi người” (universal basic income) nầy, khi đọc sách của Dr. Martin Luther King Jr. lúc còn học ở trường Stanford University. Trong đó, nhà hoạt động đã đi vào lịch sử nầy kêu gọi phải có một thu nhập căn bản để giúp cuộc đấu tranh chống bất công giàu nghèo trong xã hội.
Sau khi thắng cử thị trưởng, Tubbs yêu cầu nhóm hoạch định chính sách của anh nghiên cứu nhiều ý kiến cho nhiều chương trình giải quyết nhiều vấn đề khác nhau, và vấn đề “thu nhập căn bản toàn dân” lại trở thành một sáng kiến mới cho những dự án xây dựng thành phố của ông thị trưởng trẻ tuổi mới nhậm chức nầy. Mặc dù với năm đầu tiên là một thị trưởng, anh biết rằng đây là một sáng kiến có nhiều nguy hiểm về chính trị.
Từ tháng 2 năm 2019, SEED đã bắt đầu gửi $500 mỗi tháng cho 125 cư dân được lựa chọn một cách may rủi, bất ngờ, và không dành một ưu tiên cho ai cả. Nhưng để được lựa chọn, các cư dân phải 18 tuổi trở lên và cư ngụ trong một khu vực có thu nhập ngang bằng hay dưới mức thu nhập trung bình của một gia đình ở Stockton, là $46.000
Chương trình nầy lúc đầu dự định cấp trong suốt giai đoạn 18 tháng. Tuy nhiên, nó đã kéo dài thêm đến 24 tháng (2 năm), bởi vì Covid-19 và có sự hiến tặng từ các cơ sở từ thiện.
Đồng thời, nhiều thành phố khác đang có những kế hoạch để thực hiện những chương trình tương tự.
Tháng trước, 11 ông thị trưởng ở Mỹ kể cả Tubbs đã hình thành một liên minh gọi là “Các Thị Trưởng cho Chương Trình Bảo Đảm Thu Nhập”. Họ đại diện cho những thành phố như Jackson, Miss.; St. Paul, Minn.; Newark, N.J.; Compton, Calif.; Los Angeles và Oakland, Calif.; Shreveport, La.;Tacoma, Wash.; Columbia, S.C.; và Atlanta (GA).
Một số thị trưởng sẽ bắt đầu một chương trình tương tự trong những thành phố của họ trước cuối năm nay, trong khi những thị trưởng khác còn do dự hơn, Tubbs cho biết. Cùng nhau, họ đang cổ vũ cho một khái niệm nhân thêm hình thức nầy trên tầm cỡ liên bang.
“Đay không phải là Dân Chủ hay Cộng Hòa. Đây là vấn đề thực tế của xã hội Mỹ,” Tubbs nói: “Hy vọng rằng sau khi đã thảo luận đầy đủ, với đủ thị trưởng, chúng ta có thể thu hút những thị trưởng khác trên cả nước để cùng phục vụ cư dân họ.”
Đối với những người như Vargas, sự khác biệt của phần thu nhập thêm nầy là rất dễ thấy. Nhưng những phúc lợi của chương trình nầy vượt khỏi phạm vi chỉ tiền bạc.
Hồi đầu năm nay, một job mới của anh ở một phi trường địa phương đã biến mất do Covid-19. Nhưng anh đã có thể tìm một job mới khác từ một sự quen biết anh có được qua chương trình SEED nầy. Nay, anh làm tại một cơ sở vô-vụ-lợi (non-profit) giúp giáo dục những thanh niên thiếu nữ là những người sắp làm cha làm mẹ.
Đó là một phần của một mô hình tích cực mà anh đã tự hứa sẽ làm từ cả chục năm trước đây, sau khi tham dự 13 cái đám tang trong chỉ 1 năm hầu hết chỉ vì những vụ bạo lực ngoài đường phố.
Vargas nói thêm về chương trình SEED như sau: “Nó cho rất nhiều nguồn hy vọng cho những người không có một chút gì cả. Ngay cả một một nỗ lực rất nhỏ họ đang làm hiện nay cũng sẽ tạo được sự thay đổi lớn nhất. Tôi hy vọng nó sẽ mở rộng hơn và giúp được nhiều người tìm thấy lối ra trong lúc bế tắt.” (Trongdonglife/TH)
