Nhiều người trẻ tuổi chắc không biết PTD nầy đang muốn nói gì! Nhưng các vị trong ngoài thất thập chắc không lạ gì câu nói quen thuộc từ bao đời của những người từng trải: “Phước bất trùng lai, họa vô đơn chí” với ngụ ý chuyện may mắn ít khi đến cùng lúc nhiều lần; nhưng cái không may, hiểm họa, hay đổ hùa vào cùng lúc!
Đó là tình cảnh của nước Mỹ mà chúng ta đang sống hiện nay. Ai cũng biết đại dịch Covid-19 chưa đi khỏi. Nhất là đối với nước nầy đang bị xếp hàng đầu thế giới với hơn 2 triệu vụ nhiễm (con số thực tế còn cao hơn nhiều) và hơn 109.000 sinh mạng đã phải bị hỏa thiêu hoặc vào lòng đất sớm hơn cũng chỉ vì lây nhiễm loại vi- rus nầy.
Phút chốc, xảy ra vụ một ông da đen 46 tuổi -George Floyd – bị một cửa hàng gọi cảnh sát vì đưa ra đồng giấy bạc 20 đô tiền giả. Trong nhóm cảnh sát đến hiện trường để cố gắng bắt giữ nghi can, có một ông cảnh sát da trắng dùng gối đè lên cổ nghi can suốt gần 9 phút với sự giúp sức của 3 đồng sự trong nhóm, gây cái chết cho người nầy. Thế là trước khi có tin tức từ chính quyền đưa ra, đã có hàng loạt tin tức hình ảnh quay lại đủ khía cạnh của vụ bắt giữ nầy để đưa lên các mạng thông tin xã hội, nhất là từ các YouTubers. Tiếp theo đó là sự phẩn nộ, sự chỉ trích, rồi biểu tình – lúc đầu các cuộc biểu tình còn lôi kéo theo các vụ phóng hỏa, phá hoại, hôi của,… gây náo loạn từ bờ Đông đến bờ Tây nước Mỹ – trong lúc hệ quả của sự xáo trộn kinh tế xã hội của dịch Covid-19 chưa hoàn toàn lắng xuống. Từ vài ba tháng trước đây, bỡi do những qui định giữ khoảng cách xã hội, stay-at-homes… triệt để, khiến làm đình trệ sức tiêu thụ và hoạt động thương mãi, đình đốn hoạt động sản xuất, tăng vọt tình trạng thất nghiệp lên đến 40 triệu người. Nông sản, thực phẩm thì hư đổ mà dân nghèo thì đói – khiến Quốc Hội phải biểu quyết chi ra mấy ngàn tỉ để trợ giúp đủ mọi lãnh vực cho dân. Xã hội giống như đổ nhào, tê liệt thì lại nảy sinh hai ý kiến đối chọi. Một phía đòi mở cửa mọi hoạt động để cứu vản kinh tế. Một phía ủng hộ các chuyên viên y tế công cộng khẩn nài đóng cửa “stay-at-home” thêm nhiều tuần nữa để tình hình dịch tể sáng sủa hơn, thuốc ngừa, thuốc chữa sẵn sàng hơn rồi hãy mở cửa. Họ còn đưa ra những bằng chứng khoa học cho thấy coronavirus trong đợt hai sẽ biến dạng nguy hiểm và lây lan nhanh mạnh hơn nữa. Phía đòi mở cửa không “care” đến những chứng lý đó. Họ đổ ra đường, ra hồ bơi, bãi biển… với từng đám đông, nhiều người chẳng cần giữ khoảng cách hoặc mang khẩu trang gì cả, khiến các chuyên viên y tế công cộng sợ xanh mặt vì họ nghĩ đó là những tai họa sẽ lây lan Covid-19.
Giữa lúc tranh tối tranh sáng này, nổ bùng ra vụ George Floyd bị bắt giữ một cách thô bạo, đưa đến cái chết mà theo chuyên viên pháp y thì nguyên do là nghẹt thở. Cùng lúc, truyền thông truyền thống và mạng xã hội hầu như đã dùng hết thì giờ 24/7 để nói về thảm kịch xã hội nầy. Và, phải nói thật rằng qua những thông tin đó, ai có trái tim con người biết cảm xúc có lẽ đều cảm thấy …bất nhẫn!
Chưa cần nói đến bản thân người cảnh sát dùng gối đè lên cổ nghi can từng có tiền án tiền sự hay bản thân nghi can nầy có tiền án như thế nào, chỉ cần thấy cảnh một người nằm úp ngực xuống mặt đất, hai tay bị còng quặt ra sau, mà thêm 3,4 ông cảnh sát súng ống đè trên lưng, trong số đó một ông đè cần cổ suốt trong 8 phút 46 giây đồng hồ kể cả 2 phút 53 giây sau khi nạn nhân đã ngừng thở!!! Đó là chưa kể, trong thời gian đó, nạn nhân luôn kêu nài “I can’t breath”, “Please… mama”, “Please… mama”,… thật thảm thiết. Một trong 3 ông giúp sức có đề nghị “Cho hắn nằm nghiêng qua một bên đi”, nhưng ông đè cổ không chịu nghe mà cứ tiếp tục đè thêm 2 phút 53 giây sau khi nạn nhân đã bất động. Đó là tất cả những chi tiết được truyền thông các loại đưa ra để mô tả vụ bắt giử thô bạo, dùng dư thừa bạo lực một cách không cần thiết nầy. Sự mô tả đầy đủ từng chi tiết nầy đã khiến không những cộng đồng da đen, da màu náo động mà đến cả những thanh niên nam nữ da trắng, những chức sắc da trắng trong chính quyền cũng bức xúc không thể làm ngơ được. (Cũng nên mở một dấu ngoặc ở đây để cho thấy vai trò của truyền thông đại chúng quan trọng như thế nào. Ở các nước độc tài mà truyền thông là công cụ của nhà nước, thì cho dù bao nhiêu vụ chết oan, bao nhiêu vụ đàn áp thô bạo, vv… vẫn chẳng ai đưa ra, và những người bị oan khúc, chết tức tưởi cũng chẳng bao giờ được biết đến, và rồi cứ thế cho thời gian trôi qua.) Tất cả vụ nầy chính ra chỉ là 1 giọt nước làm tràn cái ly đã đầy tự lúc nào. Những ai đã từng sống ở đây nhiều chục năm qua đều biết rằng dân Mỹ không lạ gì chuyện thỉnh thoảng lại có những vụ truy đuổi, bắt bớ, nổ súng mà cảnh sát đã dùng phương tiện và vũ lực có phần dư thừa không cần thiết, đã gây ra biết bao vụ đấu tranh, biểu tình phản đối khiến chính quyền phải dàn xếp, bồi thường bạc triệu. Gần đây nhất là các vụ Ahmaud Arbrery, và Breonna Taylor. Arbery là một người da đen bị bắn chết trong khi chạy bộ bên ngoài Brunswick ở Georgia hôm 23 tháng Hai. 3 cảnh sát đã bị bắt trong vụ nầy. Taylor là một nhân viên cấp cứu (EMT) da đen đã bị bắn ít nhất 8 lần hôm tháng Ba, khi 3 nhân viên cảnh sát xông vào căn apartment của cô ở Kentucky bằng cách dùng bạo lực. Cơ quan FBI đang điều tra về nguyên nhân cái chết nầy. Tấp đến, vụ George Floyd với những chi tiết thô bạo và những bản án chưa thích đáng lúc đầu cộng với sự hành xử thiếu lắng nghe, không tế nhị, lại nặng tay với những cái tweets đòi đem quân sự vũ trang cùng với lực lượng vệ quốc ra để dẹp yên biểu tình, vv… – Tất cả khung cảnh đó chính là những giọt nước đã làm tràn cái ly uất hận từ lâu đã bị đè nén của cộng đồng da đen và những thành phần xã hội ủng hộ họ.
Chỉ thương cho cái nền kinh tế xã hội Mỹ và người dân Mỹ trong đó có chúng ta chính là phía phải nhận tất cả sự tổng hợp hậu quả của những bất ổn nói trên. Hậu quả tổng hợp đó là gì? Có lẽ ai cũng dễ nhìn thấy, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến tất cả mọi người. Đó là jobs không còn, công việc bất ổn, thực phẩm đắt đỏ, tiền mất giá, không ai dám giao tiếp bình thường, buôn bán ế ẩm, bệnh dịch còn đe dọa khắp nơi, trẻ già gì cũng phải tập làm quen với một sự bình thường mới (new normal) mà không phải có thể thích ứng trong một ngày một buổi!
Chính quyền quận và thành phố Los Angeles cũng đang sắp đặt lại cơ cấu mới hầu thích hợp với tình huống mới. Nào là giảm ngân quỹ của ngành cảnh sát để giúp cho giáo dục, y tế địa phương; đặt ra thêm phòng giám sát về nhân quyền bao gồm ủy ban nhân quyền đã có từ trước để giải quyết những vụ vi phạm nhân quyền và kỳ thị nếu có tại địa phương. Có lẽ chính quyền quận và thành phố LA là nhưng nơi đưa ra những sáng kiến mới nhất nhằm chấn chỉnh vấn đề nhân quyền và kỳ thị sau vụ nầy.
Tóm lại, sau một trận đại dịch mà hàng trăm năm mới có một lần và Mỹ nổi bật nhất thế giới về thiệt hại. Sau một vụ phản đối chính quyền không chỉ từ đông sang tây nước Mỹ mà còn cả thế giới ra đường biểu tình để lên án sự dùng bạo lực dư thừa của cảnh sát Mỹ – chính là những cái họa đến cùng lúc. Và một trong hai cái họa đó cũng chính là giọt nước làm tràn ly sự phẩn uất đã có từng nhiều chục năm trên đất nước nầy. Điều chúng ta muốn nói ở đây là: Cứ mỗi lần một đất nước hay cả thế giới trải qua một biến động lớn là ắt phải có những sự thay đổi đáng kể từ gốc rể của vấn đề. Hy vọng đó là trường hợp ở đây, để . Từ cơ quan dân cử sẽ có những luật mới bổ sung vào Hiến pháp. Cơ quan Hành Pháp sẽ căn cứ vào đó để huấn luyện nhân viên công lực của mình. Đề từ nay về sau, không cần phải kẻ rõ Ba Chữ Màu Vàng: Black Lives Matter như việc mà Bà Thị Trưởng Da Đen ở thành phố Washington D.C. đã làm trên con đường dẫn đến Tòa Bạch Ốc – mà tất cả mọi công dân và chính quyền các cấp của Mỹ vẫn ghi nhớ mãi sự kiện mang tính chất ngòi nổ George Floyd nầy, để không bao giờ còn xảy ra một sự kiện thứ hai tương tự như thế nữa.
Phó Thường Dân/Trống Đồng Life
